Odnowienie mogił zbiorowych na Cmentarzu Garnizonowym w Płocku.

Cele projektu.

Nasze cele były tożsame z tymi, które nam przyświecały, podczas starań o grant w poprzedniej edycji programu “Czuwamy! Pamiętamy!”. Są to:

Cele główne:

– uczczenie pamięci żołnierzy poległych w walkach o wolność ojczyzny w 1920r., przede wszystkim podczas Obrony Płocka 1920,
– zadbanie o mogiły zbiorowe ww. żołnierzy poprzez przeprowadzenie prac porządkowo-remontowych na terenie Cmentarza Garnizonowego w Płocku przy ul. Norbertańskiej 25.

Cele szczegółowe:

– wykonanie prac porządkowych na kilku mogiłach zbiorowych,
– rozwijanie wiedzy o historii Płocka i walk o wolność Polski wśród skazanych z płockiego Zakładu Karnego oraz wśród mieszkańców Płocka,
– kształtowanie postawy szacunku dla płockiej i polskiej historii wśród skazanych z płockiego Zakładu Karnego oraz wśród mieszkańców Płocka,
– kształtowanie postaw patriotycznych wśród skazanych z płockiego Zakładu Karnego oraz wśród mieszkańców Płocka,
– resocjalizacja poprzez obcowanie z historią,
– rozbudzanie postaw prospołecznych wśród skazanych z płockiego Zakładu Karnego.

Celem dodatkowym, choć istotnie ważnym z punktu widzenia osób zaangażowanych w prace na cmentarzu (czyli więźniów), było umożliwienie wybranej grupie skazanych czasowego opuszczenia terenu Zakładu Karnego w celu prowadzenia prac porządkowo remontowych na terenie Cmentarza Garnizonowego. Możliwość opuszczania murów Zakładu Karnego to jeden z najistotniejszych czynników resocjalizacyjnych, gdyż dzięki temu skazani mają możliwość przebywania w warunkach innych niż warunki izolacji penitencjarnej. Ma to ogromny, pozytywny, wpływ na sam proces resocjalizacyjny jak również jest to bardzo ważny element wychowawczy i psychologiczny.

Dlaczego postanowiliśmy wybrać to miejsce.

Najważniejszym powodem, dla którego wybraliśmy właśnie Cmentarz Garnizonowy w Płocku jest fakt, iż wzięliśmy udział w pierwszej edycji programu „Czuwamy! Pamiętamy!”. Nasze działania, w ramach których odnowiliśmy kilka mogił został bardzo pozytywnie odebrany przez wiele stron. Poprzednia edycja odbiła się szerokim, pozytywnym echem. Kierownictwo Zakładu Karnego było bardzo zadowolone z prac i zaangażowania, zarówno Stowarzyszenia jak i skazanych wykonujących bezpośrednie prace. Przedstawiciel Fundacji Orlen, Pani Małgorzata Rogowska, osobiście wizytowała Cmentarz Garnizonowy i wysoko oceniła nasz wkład i pracę. Nasze działania zostały także opisane w ogólnopolskim, opiniotwórczym portalu przeznaczonym dla instytucji NGO – www.ngo.pl jako przykład zaangażowania w program:

https://publicystyka.ngo.pl/czuwamy-pamietamy-program-fundacji-orlen-na-rzecz-pamieci-o-bohaterach

Wszystkie te elementy miały wpływ na to, by podjąć się kontynuacji działań.

Drugim, niemniej istotnym powodem wyboru tego miejsca był fakt, że jest to jedyny cmentarz w naszym mieście (tak przynajmniej wynika z naszej wiedzy), na którym spoczywają prochy osób zaangażowanych w Obronę Płocka w 1920 r. W roku 2020 przypadła setna rocznica tego wydarzenia i uznaliśmy, że jest to bardzo dobry moment, aby móc przyczynić się do uczczenia pamięci osób poległych w tym wydarzeniu. Niestety pandemia COVID-19 zmusiła nas do odłożenia prac w czasie i w efekcie końcowym mogliśmy podjąć się działań we wrześniu 2021 r.

Kolejnym powodem był fakt, że na cmentarzu nadal jest wiele mogił w stanie wymagającym wysiłku, by przywrócić im należyty wygląd. W związku z tym przyświecał nam cel, by wykonać prace, z efektu których wszyscy byliby zadowoleni – grantodawca, czyli Fundacja Orlen, Urząd Miasta Płocka, jako instytucja opiekująca się Miejscami Pamięci na terenie naszego miasta oraz nasze Stowarzyszenie jako beneficjent Programu “Czuwamy! Pamiętamy!”, gdyż dzięki udziałowi w tym projekcie mogliśmy zrealizować nasze cele statutowe. Nie bez znaczenia pozostawał także fakt, że z udziału w projekcie skorzystali także wolontariusze, którzy przeprowadzili prace remontowe – mowa o skazanych odbywających karę pozbawienia wolności w płockim Zakładzie Karnym. Ich korzyść polegała na tym, iż mogli czasowo opuścić teren ZK, a czas poświęcony na prace wykorzystali w sposób konstruktywny z pożytkiem dla społeczeństwa lokalnego.

Jakie prace przeprowadziliśmy?

Stan zdecydowanej większości mogił zbiorowych nie jest najgorszy, niemniej jednak miejsca pochówku żołnierzy powinny być poddane pracom porządkowym oraz remontowo-renowacyjnym. Mogiły zbiorowe, których odnowienia się podjęliśmy w ramach tego projektu, są mogiłami ziemnymi. Na ziemi wyrastają chwasty oraz zaniedbana roślinność, a w ziemi zalegają różne elementy, które należy usunąć. Betonowe obrzeża okalające mogiły na poziomie gruntu w wielu miejscach są popękane i ubytki te wymagają uzupełnień. Należałoby je także poddać ogólnym pracom polegającym na oczyszczeniu z mchu oraz brudu, a także poddać impregnacji. Krzyże znajdujące się w kwaterach także należy oczyścić, ubytki uzupełnić i gruntownie odmalować.

Wiedząc, jaki jest stan kwater, w ramach projektu dokonaliśmy następujących prac (mowa o 6 mogiłach zbiorowych oraz 4 bezimiennych indywidualnych):

– oczyściliśmy elementy betonowe mogił zbiorowych z brudu, mchu oraz wszelkich zanieczyszczeń,
– uzupełniliśmy ubytki w ww. elementach betonowych,
– zaimpregnowaliśmy elementy betonowe,
– oczyściliśmy krzyże betonowe znajdujące się przy mogiłach zbiorowych – 71 szt.,
– odmalowaliśmy białą farbą ww. krzyże,
– dokonaliśmy prac ziemnych polegających na przekopaniu istniejącej ziemi, usunięciu zalegających w niej niepotrzebnych elementów (np. kamienie, patyki, gałęzie, kasztany, itp.),
– zadbaliśmy o pamięć pochowanych żołnierzy poprzez zapalenie zniczy po przeprowadzonych pracach.

Co więcej, postanowiliśmy odświeżyć te mogiły, które poddaliśmy pracom porządkowym w styczniu 2020 r. podczas naszego pierwszego udziału w programie „Czuwamy! Pamiętamy!” (więcej na ten temat w zakładce Resocjalizacja przez historię). Oczyściliśmy krzyże i je odmalowaliśmy, wyczyściliśmy ziemię z zalegających, niepotrzebnych przedmiotów oraz przegrabiliśmy ją, a także wyczyściliśmy obrzeża. W sumie, wliczając odświeżenie „starych” krzyży, odmalowaliśmy ich 136 szt. oraz zadbaliśmy o 11 kwater + 4 indywidualne mogiły. Uważamy, że wykonaliśmy naprawdę dużo dobrej pracy!

Wszystkie wyżej opisane działania doprowadziły do końcowego, bezpośredniego efektu w postaci odnowionych, ładnie wyglądających mogił zbiorowych. Prace te zostały przeprowadzone przez niewielką grupę więźniów z płockiego Zakładu Karnego. Prezes Stowarzyszenia na rzecz edukacji osób wykluczonych społecznie o nazwie “Busola” jest jednocześnie dyrektorem Centrum Kształcenia Ustawicznego przy Zakładzie Karnym w Płocku. W porozumieniu z Dyrekcją Zakładu Karnego w Płocku (w tym przede wszystkim z Działem Penitencjarnym ZK) wyselekcjonowaliśmy trzyosobową grupę skazanych, którzy w ramach czasowych przepustek mogli opuścić Zakład Karny w celu przeprowadzenia wyżej omawianych prac. Prace wsparli także dwaj nauczyciele CKU przy ZK Płock (w tym ww. dyrektor), którzy są jednocześnie członkami Stowarzyszenia.