Odnowienie mogił zbiorowych na Cmentarzu Garnizonowym w Płocku.

Projekt pn. „Odnowienie mogił zbiorowych na Cmentarzu Garnizonowym w Płocku”, realizowany przez Stowarzyszenie na rzecz edukacji osób wykluczonych społecznie o nazwie „Busola” w ramach drugiej edycji programu “Czuwamy! Pamiętamy!” prowadzonego przez Fundację ORLEN.

 

Projekt „Odnowienie mogił zbiorowych na Cmentarzu Garnizonowym w Płocku” to kontynuacja działań z poprzedniej edycji programu „Czuwamy! Pamiętamy!”. Wówczas odnowiliśmy pięć mogił zbiorowych oraz jedną indywidualną. Dzięki zaangażowaniu w ten projekt doprowadziliśmy do ładnego i schludnego wyglądu kolejnych 6 mogił zbiorowych oraz 4 indywidualne bezimienne groby. W ten sposób godnie uczciliśmy pamięć osób poległych w walkach o wolność Ojczyzny w pierwszej połowie XX w.

Cele projektu.

Nasze cele były tożsame z tymi, które nam przyświecały, podczas starań o grant w poprzedniej edycji programu “Czuwamy! Pamiętamy!”. Są to:

Cele główne:

– uczczenie pamięci żołnierzy poległych w walkach o wolność ojczyzny w 1920r., przede wszystkim podczas Obrony Płocka 1920,
– zadbanie o mogiły zbiorowe ww. żołnierzy poprzez przeprowadzenie prac porządkowo-remontowych na terenie Cmentarza Garnizonowego w Płocku przy ul. Norbertańskiej 25.

Cele szczegółowe:

– wykonanie prac porządkowych na kilku mogiłach zbiorowych,
– rozwijanie wiedzy o historii Płocka i walk o wolność Polski wśród skazanych z płockiego Zakładu Karnego oraz wśród mieszkańców Płocka,
– kształtowanie postawy szacunku dla płockiej i polskiej historii wśród skazanych z płockiego Zakładu Karnego oraz wśród mieszkańców Płocka,
– kształtowanie postaw patriotycznych wśród skazanych z płockiego Zakładu Karnego oraz wśród mieszkańców Płocka,
– resocjalizacja poprzez obcowanie z historią,
– rozbudzanie postaw prospołecznych wśród skazanych z płockiego Zakładu Karnego.

Celem dodatkowym, choć istotnie ważnym z punktu widzenia osób zaangażowanych w prace na cmentarzu (czyli więźniów), było umożliwienie wybranej grupie skazanych czasowego opuszczenia terenu Zakładu Karnego w celu prowadzenia prac porządkowo remontowych na terenie Cmentarza Garnizonowego. Możliwość opuszczania murów Zakładu Karnego to jeden z najistotniejszych czynników resocjalizacyjnych, gdyż dzięki temu skazani mają możliwość przebywania w warunkach innych niż warunki izolacji penitencjarnej. Ma to ogromny, pozytywny, wpływ na sam proces resocjalizacyjny jak również jest to bardzo ważny element wychowawczy i psychologiczny.

Dlaczego postanowiliśmy wybrać to miejsce.

Najważniejszym powodem, dla którego wybraliśmy właśnie Cmentarz Garnizonowy w Płocku jest fakt, iż wzięliśmy udział w pierwszej edycji programu „Czuwamy! Pamiętamy!”. Nasze działania, w ramach których odnowiliśmy kilka mogił został bardzo pozytywnie odebrany przez wiele stron. Poprzednia edycja odbiła się szerokim, pozytywnym echem. Kierownictwo Zakładu Karnego było bardzo zadowolone z prac i zaangażowania, zarówno Stowarzyszenia jak i skazanych wykonujących bezpośrednie prace. Przedstawiciel Fundacji Orlen, Pani Małgorzata Rogowska, osobiście wizytowała Cmentarz Garnizonowy i wysoko oceniła nasz wkład i pracę. Nasze działania zostały także opisane w ogólnopolskim, opiniotwórczym portalu przeznaczonym dla instytucji NGO – www.ngo.pl jako przykład zaangażowania w program:

https://publicystyka.ngo.pl/czuwamy-pamietamy-program-fundacji-orlen-na-rzecz-pamieci-o-bohaterach

Wszystkie te elementy miały wpływ na to, by podjąć się kontynuacji działań.

Drugim, niemniej istotnym powodem wyboru tego miejsca był fakt, że jest to jedyny cmentarz w naszym mieście (tak przynajmniej wynika z naszej wiedzy), na którym spoczywają prochy osób zaangażowanych w Obronę Płocka w 1920 r. W roku 2020 przypadła setna rocznica tego wydarzenia i uznaliśmy, że jest to bardzo dobry moment, aby móc przyczynić się do uczczenia pamięci osób poległych w tym wydarzeniu. Niestety pandemia COVID-19 zmusiła nas do odłożenia prac w czasie i w efekcie końcowym mogliśmy podjąć się działań we wrześniu 2021 r.

Kolejnym powodem był fakt, że na cmentarzu nadal jest wiele mogił w stanie wymagającym wysiłku, by przywrócić im należyty wygląd. W związku z tym przyświecał nam cel, by wykonać prace, z efektu których wszyscy byliby zadowoleni – grantodawca, czyli Fundacja Orlen, Urząd Miasta Płocka, jako instytucja opiekująca się Miejscami Pamięci na terenie naszego miasta oraz nasze Stowarzyszenie jako beneficjent Programu “Czuwamy! Pamiętamy!”, gdyż dzięki udziałowi w tym projekcie mogliśmy zrealizować nasze cele statutowe. Nie bez znaczenia pozostawał także fakt, że z udziału w projekcie skorzystali także wolontariusze, którzy przeprowadzili prace remontowe – mowa o skazanych odbywających karę pozbawienia wolności w płockim Zakładzie Karnym. Ich korzyść polegała na tym, iż mogli czasowo opuścić teren ZK, a czas poświęcony na prace wykorzystali w sposób konstruktywny z pożytkiem dla społeczeństwa lokalnego.

 

Jakie prace przeprowadziliśmy?

Stan zdecydowanej większości mogił zbiorowych nie jest najgorszy, niemniej jednak miejsca pochówku żołnierzy powinny być poddane pracom porządkowym oraz remontowo-renowacyjnym. Mogiły zbiorowe, których odnowienia się podjęliśmy w ramach tego projektu, są mogiłami ziemnymi. Na ziemi wyrastają chwasty oraz zaniedbana roślinność, a w ziemi zalegają różne elementy, które należy usunąć. Betonowe obrzeża okalające mogiły na poziomie gruntu w wielu miejscach są popękane i ubytki te wymagają uzupełnień. Należałoby je także poddać ogólnym pracom polegającym na oczyszczeniu z mchu oraz brudu, a także poddać impregnacji. Krzyże znajdujące się w kwaterach także należy oczyścić, ubytki uzupełnić i gruntownie odmalować.

Wiedząc, jaki jest stan kwater, w ramach projektu dokonaliśmy następujących prac (mowa o 6 mogiłach zbiorowych oraz 4 bezimiennych indywidualnych):

– oczyściliśmy elementy betonowe mogił zbiorowych z brudu, mchu oraz wszelkich zanieczyszczeń,
– uzupełniliśmy ubytki w ww. elementach betonowych,
– zaimpregnowaliśmy elementy betonowe,
– oczyściliśmy krzyże betonowe znajdujące się przy mogiłach zbiorowych – 71 szt.,
– odmalowaliśmy białą farbą ww. krzyże,
– dokonaliśmy prac ziemnych polegających na przekopaniu istniejącej ziemi, usunięciu zalegających w niej niepotrzebnych elementów (np. kamienie, patyki, gałęzie, kasztany, itp.),
– zadbaliśmy o pamięć pochowanych żołnierzy poprzez zapalenie zniczy po przeprowadzonych pracach.

Co więcej, postanowiliśmy odświeżyć te mogiły, które poddaliśmy pracom porządkowym w styczniu 2020 r. podczas naszego pierwszego udziału w programie „Czuwamy! Pamiętamy!” (więcej na ten temat w zakładce Resocjalizacja przez historię). Oczyściliśmy krzyże i je odmalowaliśmy, wyczyściliśmy ziemię z zalegających, niepotrzebnych przedmiotów oraz przegrabiliśmy ją, a także wyczyściliśmy obrzeża. W sumie, wliczając odświeżenie „starych” krzyży, odmalowaliśmy ich 136 szt. oraz zadbaliśmy o 11 kwater + 4 indywidualne mogiły. Uważamy, że wykonaliśmy naprawdę dużo dobrej pracy!

Wszystkie wyżej opisane działania doprowadziły do końcowego, bezpośredniego efektu w postaci odnowionych, ładnie wyglądających mogił zbiorowych. Prace te zostały przeprowadzone przez niewielką grupę więźniów z płockiego Zakładu Karnego. Prezes Stowarzyszenia na rzecz edukacji osób wykluczonych społecznie o nazwie “Busola” jest jednocześnie dyrektorem Centrum Kształcenia Ustawicznego przy Zakładzie Karnym w Płocku. W porozumieniu z Dyrekcją Zakładu Karnego w Płocku (w tym przede wszystkim z Działem Penitencjarnym ZK) wyselekcjonowaliśmy trzyosobową grupę skazanych, którzy w ramach czasowych przepustek mogli opuścić Zakład Karny w celu przeprowadzenia wyżej omawianych prac. Prace wsparli także dwaj nauczyciele CKU przy ZK Płock (w tym ww. dyrektor), którzy są jednocześnie członkami Stowarzyszenia.

 

Efekty naszych prac.

Obraz mówi więcej niż tysiąc słów. Poniżej znajduje się film oraz galeria zdjęć, przedstawiające przebieg i efekty naszych prac. Prace zostały przeprowadzone w dniach 04, 05, 11, 12, 17 oraz 21 września 2021 przez 8 skazanych oraz 4 nauczycieli CKU przy ZK Płock, którzy są jednocześnie członkami Stowarzyszenia na rzecz edukacji osób wykluczonych społecznie o nazwie „Busola”.

Zdjęcia: Hubert Skrzyński oraz Hubert Dajnowski [ hubertdajnowski.pl ]